หนังสือหลายเล่มที่รุ่งมณี เมฆโสภณ เขียน และแจกให้คนไปงานเผาคุณแม่สุมาลี เมฆโสภณ ที่วัดสารอด ฝั่งธนบุรี เมื่อ 10 พ.ย. ผมเลือกเล่มอำนาจ 2 (พิมพ์ 2 ครั้ง ปี พ.ศ.2555)
จำฝังใจ ตอนอ่านครั้งแรก ศาสตราจารย์ ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช เขียนคำนิยมให้ว่าช่วย “ต่อภาพ” ประวัติศาสตร์การเมืองไทย…ที่ขาด…หาย ให้ชัดขึ้น
รุ่งมณีขึ้นต้นตอนภารกิจลับกว่างโจว-โตเกียวว่า ความสัมพันธ์ของ ป.-ปรีดี ที่ปรากฏโดยทั่วไป มักจะสะดุดหยุดลงพร้อมการรัฐประหารปี 2500 ที่เชื่อกันว่าเป้าหมายใหญ่ ก็เพื่อสกัดไม่ให้ปรีดีกลับไทย
สกัดไม่ให้ ป.-ปรีดี ได้กลับมาสานต่อสิ่งที่คณะราษฎรตั้งต้นทำไว้อย่างบกพร่องเมื่อปี 2475
8 ธ.ค.2506 ท่านผู้นำประกาศเสียงดัง “ข้าพเจ้าขอรับผิดชอบแต่ผู้เดียว” จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ถึงแก่อสัญกรรม ช่วงเวลานี้ งานที่เรียกว่า “ภารกิจลับกว่างโจว-โตเกียว” ที่สังข์พัธโนทัย จากคุกลาดยาว มอบหมายให้เจริญ กนกรัตน์ บ.ก.เสถียรภาพ ดำเนินการ เดินไปถึงค่อนทาง
โดยการรับรู้ของทางการจีน เจริญถือนามบัตรสังข์ พัธโนทัย กรุยหาหนทาง จนไปพบปรีดีที่กว่างโจว เจริญบันทึกว่า นอกจากปรีดีจะฝากความรักและระลึกถึงไปให้กับจอมพล ป.
เจริญยังรับฝาก “ข้อความบางเรื่อง” ไปยังจอมพล ป.ด้วย
ฤดูใบไม้ผลิปี 2505 ที่โตเกียว เจริญก็ได้พบจอมพล ป.หาจังหวะแจ้ง “ข้อความบางเรื่อง” ที่ปรีดีฝากให้…ไม่มีปฏิกิริยาตอบกลับ จนก่อนเวลาลาจาก จอมพล ป.เดินไปเปิดตู้เย็น หยิบเหล้าองุ่นยี่ห้อดูบองเน่ต์ ให้ดู
นี่คือเหล้าองุ่นที่มีไม่ขาดในตู้เย็น ระลึกถึงความหลังครั้งที่เรียนอยู่ปารีส
ระหว่างจอมพล ป.เดินมาส่งเจริญที่หน้าปากซอยบ้านพัก จึงกระซิบว่า ช่วยเรียนท่านอาจารย์ว่า ผมโอเค และถ้าเป็นไปได้ ขอให้ผมและท่านได้พบหารือกัน ณ แห่งใดแห่งหนึ่งที่ท่านอาจารย์จะไปได้
ภารกิจของเจริญคืบหน้ามาถึงขั้น ป.-ปรีดี สื่อสารกันจะพบกันในแถบตะวันออกกลาง ระหว่างเวลารอวันนัดแน่นอน จอมพล ป.ตกลงโดยขอทราบวันล่วงหน้าหนึ่งเดือน
เจริญอยู่พูดคุยกับจอมพล ป.2–3 เดือน ก่อนกลับจีนจอมพล ป.ถามถึงเครือข่ายการติดต่อใต้ดิน ผ่านลูกชายหญิงของสังข์ จอมพล ป.ขอให้ชื่อรหัสลับวาตานาเบ้ และให้ปรีดีมีชื่อรหัสว่า “โปรเฟสเซอร์หลิน”
พ.ย.2506 เจริญได้ข่าวร้ายจากกรุงเทพฯ คุณแม่ถึงแก่กรรม เขาส่งธูปเทียนไปเผาศพแม่ที่เมืองไทย 8 ธ.ค.2506 จอมพลสฤษดิ์ถึงแก่อนิจกรรม ภารกิจลับดูจะถูกเร่งเร้าตามเหตุปัจจัยที่เป็นไป
มีข่าวแพร่งพรายในไทย จอมพล ป.จะกลับไทย กรมตำรวจ ออกข่าวตีปลาหน้าไซ “ล้างห้องขังรอไว้แล้ว”
พ.ค.2507 เจริญอยู่ญี่ปุ่น จอมพล ป.กระซิบได้ส่งโทรเลขไปอวยพรวันเกิดโปรเฟสเซอร์หลินแล้ว
11 มิ.ย.2507 ราวสองทุ่มเศษ เจริญรับโทรศัพท์จากท่านผู้หญิงละเอียด พิบูลสงคราม เมื่อเขาไปถึงบ้าน ก็รู้ว่า จอมพล ป.ถึงอสัญกรรมแล้ว
“ตอนรับประทานอาหารกลางวันด้วยกัน ไม่มีวี่แววจอมพล ป.เจ็บไข้ได้ป่วยแม้แต่น้อย” เจริญเคยแสดงความข้องใจ ท่านผู้หญิงละเอียดปรารภว่า “อย่าไปพูดถึงมันดีกว่า ไหนๆคนก็ได้ตายไปแล้ว…”
ภารกิจลับของเจริญจบเร็วกว่าที่คาด ทิ้งประเด็นให้ผู้สนใจได้คิดว่า จะเกิดอะไรตามมา หลังจอมพล ป.จับเข่าคุยกับปรีดี ในวันเวลาหลังจอมพลสฤษดิ์ถึงแก่อสัญกรรมไม่นาน
พ.ศ.2513 ปรีดี อายุ 70 ปี เขาย้ายจากจีนไปอยู่ปารีส ฝรั่งเศส และถึงแก่อสัญกรรมเมื่อ 2 พ.ค.2526
รุ่งมณี เมฆโสภณ จบย่อหน้าสุดท้ายตอนนี้ไว้ว่า…เป็นอันว่าความพยายามของ 2 อดีตผู้ก่อตั้งคณะราษฎร ที่จะร่วมกันแก้ไขสิ่งที่คณะราษฎร “ตั้งต้นทำไว้อย่างบกพร่อง” เมื่อปี 2475 ไม่อาจสำเร็จได้ ตราบวาระสุดท้ายแห่งชีวิต.
กิเลน ประลองเชิง
คลิกอ่านคอลัมน์ “ชักธงรบ” เพิ่มเติม
แหล่งข่าว: ไทยรัฐ